สำหรับผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาด้วยการฟอกไต (Hemodialysis) โภชนาการที่เหมาะสมเป็นกุญแจสำคัญสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ในขณะที่ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังในระยะก่อนฟอกไตต้องจำกัดปริมาณโปรตีน แต่สำหรับผู้ป่วยที่ฟอกไตแล้ว โปรตีนกลับกลายเป็นสารอาหารที่สำคัญอย่างยิ่ง บทความนี้จะไขข้อข้องใจว่าทำไมโปรตีนถึงมีความสำคัญต่อผู้ป่วยฟอกไต และมีแนวทางการบริโภคอย่างไรให้ถูกต้อง
ทำไมผู้ป่วยฟอกไตถึงต้องการโปรตีนมากขึ้น?
การฟอกไตคือกระบวนการที่เครื่องฟอกไตทำหน้าที่แทนไตในการกรองของเสียและน้ำส่วนเกินออกจากเลือด แม้จะเป็นวิธีที่ช่วยชีวิตผู้ป่วย แต่การฟอกไตก็ทำให้ร่างกายสูญเสียสารอาหารที่จำเป็นไปพร้อมกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โปรตีนและกรดอะมิโน ที่จำเป็นต่อร่างกาย
- สูญเสียโปรตีนระหว่างการฟอกไต: ในระหว่างกระบวนการฟอกไต โปรตีนและกรดอะมิโนจำนวนมากจะถูกดึงออกจากเลือดพร้อมกับของเสีย ทำให้ร่างกายขาดโปรตีนและนำไปสู่ภาวะทุพโภชนาการได้
- ลดความเสี่ยงภาวะทุพโภชนาการ: ภาวะทุพโภชนาการเป็นปัญหาที่พบบ่อยในผู้ป่วยฟอกไตและเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่ทำให้การรักษาไม่ได้ผลดีเท่าที่ควร การได้รับโปรตีนอย่างเพียงพอจะช่วยป้องกันและแก้ไขภาวะนี้ได้
- ซ่อมแซมและรักษามวลกล้ามเนื้อ: การขาดโปรตีนจะทำให้ร่างกายเริ่มสลายกล้ามเนื้อเพื่อนำโปรตีนมาใช้ ทำให้ผู้ป่วยอ่อนเพลีย ไม่มีแรง และส่งผลต่อคุณภาพชีวิตโดยรวม การได้รับโปรตีนที่เพียงพอจะช่วยรักษามวลกล้ามเนื้อและเสริมสร้างร่างกายให้แข็งแรงขึ้น
- เสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน: โปรตีนเป็นส่วนประกอบสำคัญของเซลล์ภูมิคุ้มกัน การได้รับโปรตีนที่เพียงพอจะช่วยให้ร่างกายต่อสู้กับการติดเชื้อได้ดีขึ้น ลดความเสี่ยงในการเจ็บป่วย
ปริมาณและชนิดของโปรตีนที่เหมาะสม
ผู้ป่วยที่ฟอกไตควรได้รับโปรตีนในปริมาณที่สูงกว่าคนปกติ โดยแพทย์และนักกำหนดอาหารจะช่วยคำนวณปริมาณที่เหมาะสมในแต่ละบุคคล ซึ่งโดยทั่วไปจะอยู่ที่ประมาณ 1.2-1.4 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน
ชนิดของโปรตีนที่แนะนำคือ โปรตีนคุณภาพสูง (High Biological Value Protein) ซึ่งมีกรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วนและร่างกายสามารถนำไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- แหล่งโปรตีนจากสัตว์:
- ไข่ขาว: เป็นแหล่งโปรตีนคุณภาพสูงที่มีฟอสฟอรัสต่ำ เหมาะสำหรับผู้ป่วยไต
- เนื้อปลา: มีไขมันต่ำและอุดมไปด้วยโปรตีน
- เนื้อไก่/เนื้อหมูไม่ติดมัน: เป็นแหล่งโปรตีนที่ดี ควรเลือกส่วนที่ไม่ติดมัน
- แหล่งโปรตีนจากพืช:
- เต้าหู้ และผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง: เป็นโปรตีนจากพืชที่มีคุณภาพสูง
การวางแผนมื้ออาหารและเคล็ดลับเพิ่มเติม
การบริโภคโปรตีนอย่างถูกวิธีเป็นสิ่งสำคัญ ผู้ป่วยควรแบ่งกินโปรตีนให้กระจายไปในทุกมื้ออาหาร และไม่ควรกินในปริมาณมากเกินไปในมื้อเดียว
- กินโปรตีนในมื้ออาหารหลัก: ควรมีโปรตีนคุณภาพสูงในทุกมื้ออาหาร เช่น ไข่ขาว เนื้อปลา หรืออกไก่
- กินโปรตีนหลังการฟอกไต: ผู้ป่วยควรได้รับอาหารที่มีโปรตีนทันทีหลังการฟอกไต เพื่อทดแทนโปรตีนที่สูญเสียไป
- ควบคุมโซเดียมและฟอสฟอรัส: แม้จะต้องการโปรตีนมากขึ้น แต่ผู้ป่วยฟอกไตยังคงต้องจำกัดปริมาณโซเดียมและฟอสฟอรัสในอาหาร เพราะไตไม่สามารถขับสารเหล่านี้ออกได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สรุป
สำหรับผู้ป่วยที่ฟอกไต โปรตีนคือสารอาหารสำคัญที่ต้องได้รับอย่างเพียงพอเพื่อรักษาสุขภาพให้แข็งแรง ป้องกันภาวะทุพโภชนาการ และเพิ่มประสิทธิภาพการรักษา การทำความเข้าใจความต้องการของร่างกายและปรึกษาแพทย์หรือนักกำหนดอาหารเพื่อวางแผนการกินอย่างถูกต้อง จะช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและสามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุข
#ผู้ป่วยฟอกไต #อาหารสำหรับผู้ป่วยฟอกไต #โปรตีน #สุขภาพดี #โภชนาการ
